Φύλλο εργασίας για τη Μεγάλη Χίμαιρα του Μ.Καραγάτση (απόσπασμα από την Τράπεζα Θεμάτων)

 

Φύλλο εργασίας για το απόσπασμα από το μυθιστόρημα:

«Η Μεγάλη Χίμαιρα» του Μ.Καραγάτση (τράπεζα θεμάτων για Α΄Λυκείου)

 

Πριν την ανάγνωση ας δούμε ποιος ήταν ο Καραγάτσης.

Ένας από τους σημαντικότερους συγγραφείς της «Γενιάς του ’30»

 

Φιλολογικό ψευδώνυμο του Δημήτρη Ροδόπουλου. Από τους πιο προικισμένους πεζογράφους της γενιάς του, συνεχιστής και ανανεωτής της παράδοσης που άφησαν με τα νατουραλιστικά τους διηγήματα ο Καρκαβίτσας και ο Θεοτόκης. Ο Καραγάτσης επέβαλε νωρίς την παρουσία του στην πεζογραφία μας με τα μυθιστορήματά του Ο συνταγματάρχης Λιάπκιν (1933) και Γιούγκερμαν (1938), τα οποία έγραψε σε νεανική ηλικία. Οι ήρωές του κατέχονται από μεγάλα πάθη και γενικότερα στην πεζογραφία του είναι έντονο το ερωτικό στοιχείο . Ο Καραγάτσης παρουσιάζει με γνώση και ρεαλισμό την ασφυκτική ζωή της επαρχιακής κοινωνίας και αποκαλύπτει πολλές καθημερινές σκληρές όψεις της. Ο θεσσαλικός κάμπος, που τον περιγράφει με εντυπωσιακή δύναμη, γίνεται ένα τεράστιο νατουραλιστικό σκηνικό, κατάλληλο να πλαισιώσει τους μύθους του. Από εδώ κυρίως αντλεί την ανεξάντλητη έμπνευσή του. Είναι από τους πολυγραφότερους πεζογράφους μας.

 Έργα του: α) Μυθιστορήματα: Η Μεγάλη Χίμαιρα (1940), Ο Κοτζάμπασης του Καστρόπυργου (1944), Ο Μεγάλος Ύπνος (1946), Aίμα Χαμένο και Κερδισμένο (1947), Ο Αντιπλοίαρχος Βασίλης Λάσκος (1948), Τα Στερνά του Μίχαλου (1949), Ο Θάνατος και ο Θόδωρος (1954), Ο Κίτρινος Φάκελος (1956), Σέργιος και Βάκχος (1959), Το 10 (1960). β) Διηγήματα: Το Συναξάρι των Αμαρτωλών (1935), Λιτανεία των Ασεβών (1940), Νυχτερινή Ιστορία (1943), Πυρετός (1945), Το Νερό της Βροχής (1950), Το Μεγάλο Συναξάρι (1952).

Στην Ελληνική μυθολογία αναφέρεται η Χίμαιρα ως ένα φοβερό τέρας, ένα μυθολογικό ζώο,που εξέπνεε φωτιά, είχε σώμα κατσίκας, κεφάλι λιονταριού, και η ουρά του κατέληγε σε φίδι.

 

Η δημώδης ελληνική έκφραση «κυνηγάω χίμαιρες», σημαίνει «επιδιώκω κάτι ανέφικτο».

 

Μετά την ανάγνωση

Ερωτήσεις για το απόσπασμα:

1)    Σε ποια χρονική περίοδο διαδραματίζονται τα γεγονότα του αποσπάσματος;

2)    Σε ποιο τόπο λαμβάνουν χώρα τα όσα περιγράφονται; Η δράση συμβαίνει σε έναν (σκηνικό) χώρο;

3)    Ποια είναι τα πρόσωπα του αποσπάσματος και ποια η ιδιότητα καθενός;

4)    Ποια είναι η περίσταση που αφηγείται ο συγγραφέας;

5)    Πρόκειται για μία οικογένεια αγροτικού ή αστικού περιβάλλοντος;

6)    Ποια η θέση της μητέρας μέσα στην οικογένεια και από πού φαίνεται αυτή χαρακτηριστικά; Υπάρχει πατέρας;

 

7)    Πώς θα χαρακτηρίζατε κάθε πρόσωπο;

(αντιστοιχίστε  αιτιολογώντας με κάποιο σημείο του κειμένου):

 

* Γιάννης                          *ευγένεια

* Μηνάς                            *ιδιαίτερη παρατηρητικότητα

* Μαρίνα                           *μεγάλη στοργή

* Ρεϊζαινα                          *αφηγηματική δεινότητα

 

Ρεΐζαινα

 

Α) Ποια προετοιμασία κάνει η Ρεΐζαινα, για να υποδεχτεί τον γιο της;

Β) Πώς τον υποδέχεται, όταν αυτός φτάνει;

Γ) Τι στάση κρατά απέναντι στη νύφη της στη  σκηνή του καλωσορίσματος στο λιμάνι;

Δ) Στο τραπέζι πώς δείχνει τη χαρά και την αγάπη για τον γιο της που ήρθε από την Αθήνα; ( 2 άξονες)

 

Γιάννης

 

Α) Πώς φέρεται ο Γιάννης απέναντι στη μητέρα του, απέναντι στον αδερφό του και τη γυναίκα του τη Μαρίνα που δε γνωρίζει καλά ελληνικά;

Μηνάς

 

Α) Ποια είναι η συμπεριφορά του Μηνά απέναντι στον αδερφό του και τη νύφη του, τη Μαρίνα;

Β) Τι φαίνεται από την αφήγηση που έκανε στην οικογένειά του για τη ζωή του στην Αθήνα; (Πώς νιώθει γι’ αυτήν και πώς για την οικογένειά του;)

 

Μαρίνα

 

Η Μαρίνα είναι νύφη στην οικογένεια (και μάλιστα νέα νύφη).Αυτό την κάνει εξωτερικό παρατηρητή. Επίσης έχει και ένα άλλο χαρακτηριστικό.Είναι ξένη (μιλά γαλλικά) και δε γνωρίζει καλά την ελληνική γλώσσα.Τα δύο αυτά στοιχεία την αποστασιοποιούν από τα γεγονότα; Ποιες είναι οι παρατηρήσεις που κάνει:

α) για τον κουνιάδο της τον Μηνά;

β) για τις σχέσεις μέσα στην οικογένεια του συζύγου της;

γ) για τον ρόλο που παίζει η οικογένεια στην Ελλάδα;

 

 

Κειμενικοί δείκτες

1)    Βρείτε στο κείμενο μία αναδρομική αφήγηση.

2)    Πού υπάρχει έντονη αφηγηματική έλλειψη;

3)    Πού υπάρχει εσωτερικός μονόλογος ενός προσώπου της ιστορίας;

4)    Εντοπίστε μία έντονη μεταφορά στις σκέψεις της Μαρίνας.

5)    Σε τι αποσκοπεί η λεπτομερής περιγραφή του γεύματος;

 

 

6)    Ποια σκηνή του αποσπάσματος θα διαλέγατε, για να τη συμπεριλάβετε σε μια κινηματογραφική ταινία και ποια σκηνή θα ήταν πιο εύκολο να παρασταθεί σε ένα θεατρικό έργο;

                                                                             

 

                                                                       Ερωτήσεις: Καραμπάση Μαρία

                                                                                                                       

                                                                                                                                                                                                                              

                                                                                                                                                                                 

           

Σύγχρονοι μύθοι για τους εφήβους (κείμενο με ασκήσεις)

 

 

 

 Σύγχρονοι μύθοι για τους εφήβους

 

Εμμανουήλ Πολυζόπουλος,
«Ο μύθος της εφηβείας και η εφηβική μυθολογία – Από την Αρχαιότητα ως σήμερα»

Σύγχρονοι μύθοι για τους εφήβους
Η εφηβεία με το σφρίγος, την ένταση, το ανοιχτό μέλλον και την προκλητικότητά της, είναι πεδίο έντονων φαντασιώσεων και συγκρούσεων, συχνά συνειδητά ακατανόητων. Όλα αυτά προσφέρονται για το πλάσιμο μύθων από ενήλικες (και εν γένει από το κοινωνικό περιβάλλον) για τους εφήβους, όπως και από τους ίδιους τους εφήβους για τον εαυτό τους.

Τρεις πλέον συνήθεις μύθοι για τους εφήβους:
1. “Οι σημερινοί νέοι είναι χειρότεροι από παλιά. Δεν σέβονται, δεν προσπαθούν, δεν δίνουν σημασία, δεν σκέφτονται παρά μόνο την άνεση τους, είναι αναξιόπιστοι”.
Σαφώς απεικονίζει τη διαμάχη μεταξύ των ενήλικων, με όλη την εξιδανικευμένη νοσταλγία της δικής τους νεότητας, με τους εφήβους (που προκαλούν τόσο με την συμπεριφορά, όσο και με το να είναι τόσο ζωντανοί και με το μέλλον μπροστά τους).
Ο Σωκράτης τον 5ο αιώνα π.Χ. αναφέρει: “Δεν βλέπω καμία ελπίδα για το μέλλον του λαού μας, αν εξαρτάται από τους επιπόλαιους σημερινούς νέους, γιατί είναι βέβαιο ότι όλοι είναι απερίσκεπτοι πέρα από κάθε περιγραφή”.
Ο Ησίοδος τον 8ο αιώνα π.Χ. αναφέρει: “Οι νέοι μας τώρα φαίνεται να αγαπούν την πολυτέλεια. Έχουν κακούς τρόπους και περιφρονούν την εξουσία. Δεν δείχνουν σεβασμό στους ενήλικους και ξοδεύουν τον χρόνο τους τριγυρνώντας και κουτσομπολεύοντας μεταξύ τους. Είναι θρασείς και έτοιμοι να αντιλέγουν στους γονείς τους, να μονοπωλούν τη συζήτηση σε μια παρέα, να τρώνε λαίμαργα και να τυραννούν τους δασκάλους τους”.
Σε πλάκες του 4000 π.Χ. που βρέθηκαν στη βιβλική πόλη της Ούρ στη Μεσοποταμία, αναφέρεται: “Ο πολιτισμός μας είναι καταδικασμένος, εάν οι ανήκουστες πράξεις των νεότερων γενεών επιτραπεί να συνεχιστούν”.
2. “Η εφηβεία είναι η πιο δύσκολη περίοδος της ζωής. Οι έφηβοι αντιμετωπίζουν ηρωικά τις δυσκολίες. Είναι αγνοί και πάντα μας δείχνουν το σωστό”.
Αυτά εμπεριέχονται σε μια εξιδανικευμένη θεώρηση της εφηβείας και συναντώνται ευρύτατα. Συναντώνται ιδιαίτερα στα θέματα παιδείας (οξύ θέμα κάθε ελληνικής οικογένειας), στα θέματα κοινωνικής κριτικής κλπ. Ακόμα και η αντιγραφή λεξιλογίου, ντυσίματος, συμπεριφορών από τους νέους και το κυνήγι της αιώνιας νεότητας εμπεριέχονται σε αυτό το πλαίσιο. Όπως όμως γνωρίζουμε, ο άλλος πόλος της εξιδανίκευσης είναι ο φθόνος. Έτσι πολύ εύκολα το παραπάνω πλαίσιο μπορεί να αντιστραφεί.
3. “Τα ναρκωτικά έχουν πάρει διαστάσεις επιδημίας στη νεολαία. Κύριες εστίες του κακού οι κακές παρέες και ο τρόπος διασκέδασης”.
Εδώ εκφράζεται ο πανικός και η αδυναμία άσκησης εποπτείας και ελέγχου των νέων, όπως και η αποποίηση κάθε ευθύνης για ό,τι συμβαίνει. Μια κοινωνία ενηλίκων που προωθεί ως προϊόντα φάρμακα, ποτά, τσιγάρα και τρόπους ένδυσης και διασκέδασης, συμπεριλαμβανόμενης της T.V., εκπλήσσεται που η στάση της έχει συνέπειες. Άλλωστε έρευνες έχουν δείξει ότι η επίδραση της παρέας είναι πρόσκαιρη και επιφανειακή, ότι οι στενές φιλίες έχουν μεγαλύτερη σημασία και τελικά ο έφηβος ακολουθεί, επηρεάζεται και ασπάζεται τις βασικές αρχές των γονέων του.

                 http://politropi.greek-language.gr/keimeno/mithos-efiveias-2/

1.     Ποια χαρακτηριστικά των εφήβων είναι αυτά που προκαλούν πολλούς χαρακτηρισμούς και διενέξεις;

2.     Στην πρώτη παράγραφο ένα ζεύγος λέξεων θα μπορούσε να χαρακτηριστεί οξύμωρο σχήμα.Ποιο είναι αυτό και τι υποθέτετε ότι σημαίνει;

3.     Ποιοι είναι αυτοί που μπορεί να δημιουργούν μύθους για τους εφήβους;

(Μπορεί να υπάρχει και αυτοαναφορικότητα;)

 

4.     Ποιοι είναι οι τρεις συνηθέστεροι μύθοι για τους εφήβους; (αναφορά)

5.     Σε ποια από τις τρεις κατηγορίες λανθάνει η πιο ωραιοποιημένη εικόνα των μεγαλυτέρων για τη δική τους νεότητα που έχει παρέλθει;

6.     Ποιο κοινό στοιχείο ανακύπτει από τις κρίσεις για τους νέους στα γραπτά του πολιτισμού της Μεσοποταμίας, από τον Ησίοδο και τον Σωκράτη; Αυτές οι κρίσεις θα μπορούσαν να ειπωθούν και για τους νέους της σύγχρονής μας εποχής;

 

7.     Στον αντίποδα της παραπάνω άποψης έρχεται η πιο ωραιοποιημένη θεώρηση που βλέπει τους νέους υπό ένα ρομαντικό πρίσμα.Ποια είναι αυτή η γνώμη;

8.     Ποια μορφή μπορεί να λάβει στη ζωή και συμπεριφορά των μεγάλων η εξ ορισμού (a priori)* θετική στάση απέναντι στους νέους;

*a priori: εκ των προτέρων,κάτι δεδομένο, χωρίς ανάγκη απόδειξης

9.     Συμφωνείτε με τον συντάκτη του κειμένου πως αυτό που εξιδανικεύουμε μπορεί σε βάθος χρόνου να το μισούμε;

 

10. Η τρίτη κατηγορία αντιστοιχεί, ταιριάζει,γειτνιάζει νοηματικά με μία από τις δύο παραπάνω θεωρήσεις των νέων. Με ποια από τις δύο; Γιατί θα υποθέτατε ότι ο συντάκτης επέλεξε να δημιουργήσει άλλη μία ξεχωριστή κατηγορία; Ποιος φέρει ευθύνη για την εικόνα/ κατάσταση που δημιουργούν οι νέοι για τον εαυτό τους σύμφωνα με το κείμενο;

11. Ο συντάκτης ενστερνίζεται αυτή την οπτική; Ή αντιθέτως ανασκευάζει την άποψη αυτή;

 

12. Να δώσετε συνώνυμα των παρακάτω λέξεων

 

 (από το κείμενο και τις ερωτήσεις):

σφρίγος: ...................................

 

εξιδανικευμένη:.........................

 

ξοδεύουν:..................................

 

αντιλέγουν:...............................

 

αντιγραφή:.................................

 

φθόνος:......................................

 

εποπτεία:...................................

 

αποποίηση:................................

 

προωθεί:..................................

 

ένδυση:...................................

 

πρόσκαιρη:.............................

 

ασπάζεται:...............................

 

διενέξεις:..................................

 

γειτνιάζει:.................................

 

ανασκευάζει: ............................

 

     Ασκήσεις:       Καραμπάση Μαρία                                                                                                                                                            Φιλόλογος                                                                                                                   

                               3^ο ΓΕΛ ΚΟΜΟΤΗΝΗΣ