Διάλογος (Σχεδιάγραμμα και ένα δοκίμιο)

ΔΙΑΛΟΓΟΣ

ΤΟΜΕΙΣ  ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΜΑΣ ΟΠΟΥ ΓΙΝΕΤΑΙ ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΔΙΑΛΟΓΟΥ

1)     Διαπροσωπικές σχέσεις (οικογένεια, φιλία, σχολείο=>επίλυση συγκρούσεων, επαγγελματικό περιβάλλον)

2)      Πολιτική => δημοκρατία (ελεύθερη διακίνηση ιδεών , μη βία)

3)      Εκπαίδευση  (α. διαλεκτική μέθοδος =>αυτενέργεια =>μάθηση

                                   β.επίλυση συγκρούσεων στο σχολικό περιβάλλον)

4)      Επιστήμη (διάλογος μεταξύ επιστημόνων σε συνέδρια ή μέσω διατριβών/μελετών)

5)      Τέχνη (διάλογος καλλιτέχνη με κοινό/διάλογος πομπού-δέκτη), διάλογος μεταξύ λογοτεχνών ή κειμένων (διακειμενικότητα)

6)      Διάλογος με τον εαυτό μας (απολογισμός παρελθόντος,αποφάσεις για το μέλλον)

ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ  ΓΙΑ ΕΠΙΤΥΧΗ ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΔΙΑΛΟΓΟΥ

Κοινωνικές /εξωτερικές /αντικειμενικές προϋποθέσεις

·         Δημοκρατικό πολίτευμα

·         Ελευθερία έκφρασης

Ατομικές/εσωτερικές/υποκειμενικές   προϋποθέσεις

·         Νηφαλιότητα , ηρεμία , ψυχραιμία χαρακτήρα

·         Ειλικρίνεια

·         Σεβασμός απέναντι στις απόψεις των άλλων

·         Ισοτιμία συζητητών

·         Απαλλαγή από προκαταλήψεις/φανατισμούς/μισαλλοδοξία/εμπάθεια

·         Πλήρη κατά το δυνατό και σφαιρική γνώση του θέματος

·         Μη δογματικότητα, μη απολυτότητα, διαλλακτικότητα

·         «Ενσυναίσθηση» (δυνατότητα να μπαίνουμε με τη φαντασία μας στη θέση του άλλου, θέαση της κατάστασης από τη δική του οπτική γωνία)

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ  ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΟΙΚΟΔΟΜΗΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΔΙΑΛΟΓΟΥ

Κοινωνικές Συνέπειες

·         Κοινωνική γαλήνη, ηρεμία, (όχι εντάσεις στην κοινωνία)

·         Σταθερότητα

·         Ειρήνη (διακρατικός διάλογος)

·         Οικονομική ανάπτυξη

·         Υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης/παιδείας

·         Ανάπτυξη σε επιστήμες

·         Ανάπτυξη σε τέχνες

·         Καλλιέργεια κριτικής ικανότητας => διασφάλιση δημοκρατικού πολιτεύματος

·         Πιο αποτελεσματικές λύσεις για το κράτος (ουσιαστικός διάλογος μεταξύ των πολιτικών παρατάξεων)

·         Συναδελφική αλληλεγγύη (μεταξύ συναδέλφων)=>υγιής συνδικαλισμός

·         Καλύτερες συνθήκες εργασίας (διάλογος μεταξύ εργοδοτών – εργαζομένων)

Ατομικές συνέπειες

·  Ο άνθρωπος έχει μεγαλύτερη ψυχική ηρεμία (όχι ψυχοφθόρες εντάσεις)

·  Παραμένει διαλλακτικός και ψύχραιμος (όχι έρμαιο των παθών του,της οργής του

·  Αποκτά πιο σφαιρική άποψη για την πραγματικότητα

·  Γίνεται πιο αντικειμενικός και τελικά πιο αποτελεσματικός

·  Είναι πιο ικανός στη διαχείριση κρίσεων και στην επίλυση προβλημάτων (σε προσωπικό αλλά και επαγγελματικό επίπεδο π.χ. προβλήματα με πελάτες)

Τελικά ο διάλογος προσφέρει πολλά οφέλη για όλους και κυρίως για την αλήθεια

Ερωτήματα  για συζήτηση:

1)Βλέπουμε πραγματικό διάλογο στα πάνελ των  τηλεοπτικών καναλιών;

(Είναι κάθε συζήτηση πραγματικός διάλογος; Συχνά παράλληλοι μονόλογοι)

2)Σε ποιο βαθμό νομίζεις ότι γίνεται χρήση του διαλόγου στη σύγχρονη ελληνική οικογένεια;

-«Ο διάλογος είναι έννοια πολυκύμαντη όπως η κοινωνία που τον χρησιμοποιεί.»

-«στον διάλογο πάμε να σώσουμε την αλήθεια και όχι τις ιδέες μας» [Ε.Παπανούτσος]και η τέχνη του αποδοτικού διαλόγου είναι πολύ σημαντική αρετή στην οποία δυστυχώς μεγάλη μερίδα του κόσμου ελάχιστα έχει εκπαιδευθεί, αντιθέτως έχουμε εθισθεί στην άγονη τεχνική του εριστικού διαλόγου για να ακυρώσουμε κάθε μη αρεστή λύση χωρίς καμία ρεαλιστική αντιπρόταση.

 -«Στα ολοκληρωτικά καθεστώτα δεν υπάρχει διάλογος, γιατί δεν το επιτρέπει η εξουσία»

-«Ο διάλογος είναι για το πνεύμα ότι η αναπνοή για το σώμα, ότι το νερό για τα φυτά.»

«Μονόλογος περί διαλόγου»: πώς γίνεται σε μια εποχή τόσο παθιασμένη για διάλογο, να συνεννοούνται τόσο λίγο οι άνθρωποι μεταξύ τους; 

«Όταν λέμε πως συνεννοούμαστε, εννοούμε πως συμπλέουμε πάνω σε χωριστά μονόξυλα, μέσα σ’ έναν ωκεανό δίχως όρια. Συνεννοούμαστε αλληλοπαρεξηγούμενοι – αυτός είναι ο καλοπροαίρετος διάλογός μας.» Άγγελος Τερζάκης 

                                                                    

Άθλημα που μας έχει προταθεί ο διάλογος, θα εμπνέει πάντοτε κάθε ευγενική προσπάθεια να ξεπεραστεί η φυλάκιση μέσα στον εαυτό μας.

[Άγγελος Τερζάκης, Κρίση κι έλεγχος της εποχή μας]

ΔΟΚΙΜΙΟ του Άγγελου Τερζάκη

 […] Όλοι σήμερα μιλάνε για διάλογο, στην κυριολεξία του και μεταφορικά,  στο ιδιωτικό και στο δημόσιο επίπεδο κανένας δεν βρίσκεται που να μην τον διεκδικεί και να μην εξαίρει τις αρετές του. Φτάνει έτσι ν’ αναρωτιέται ο γεμάτος καλή θέληση αφελής, πώς διάβολο γίνεται σε μιαν εποχή τόσο παθιασμένη για διάλογο, να συνεννοούνται τόσο λίγο οι άνθρωποι μεταξύ τους. Είναι σαν να ξεχνάμε την πασίδηλη ανθρώπινη διπροσωπία: όποιος διατυμπανίζει την επιθυμία του για διάλογο, δεν θα πει και πως τον επιθυμεί. Προτείνω το διάλογο μπορεί να σημαίνει: γυρεύω, με πρόσχημα την συνδιάλεξη, ακροατές, έχω πεποίθηση στη ρητορική μου δεινότητα ή στη δικολαβική μου ευελιξία και δεν μου κακοφαίνεται να εξασφαλίσω μιαν εύκολη νίκη, σ’ αποκαλώ συνομιλητή μου αλλά σε κρατάω κάτω από την απειλή της εξουσίας μου: αν σου βαστάει, πες ό,τι πιστεύεις! Η τελευταία τούτη ποικιλία είναι η πασίγνωστη στο διεθνές επίπεδο «συνεννόηση», όπου ο ένας από τους δύο συνομιλητές εκφράζεται από «θέσεως ισχύος», όπως λένε. […]

      Διάλογος δεν υπάρχει παρά μόνον ανάμεσα σε ίσων δικαιωμάτων συνομιλητές. Όταν ο ένας κρατάει στο χέρι του τον κεραυνό κι ο άλλος βρίσκεται όρθιος, ελάχιστος σαν υπόδικος μπροστά στο βάθρο της εξουσίας, ο διάλογος, κι αν προτείνεται, είναι φενάκη. Ο εξουσιαστής, στην χειρότερη περίπτωση, ξεγελάει τον εαυτό του αν νομίζει πως θ’ ακούσει την αλήθεια. Η θέση του άλλωστε είναι διπλά ψεύτικη: αν τύχει να βρει αντίκρυ του έναν παλαβό, έναν άνθρωπο παράτολμο, που θα του την πει, θα είναι υποχρεωμένος, για λόγους κύρους, να τον κατακεραυνώσει. Στην περίπτωση τούτη, ο ειλικρινής καταδικάζεται ως αυθάδης. Αν πάλι ο σε μειονεκτική θέση συνομιλητής το γυρίσει, για λόγους άμυνάς του, στην πονηρή κολακεία, ο σε πλεονεκτική θέση δεν θα μάθει ποτέ την αλήθεια. […]

      Έχουμε, όμως, και το ανεπίσημο επίπεδο, όχι το ιδιωτικό, αλλά το δημόσιο! Διάλογος ιδεολογικός, διάλογος διαπραγματευτικός, διάλογος πνευματικός, άλλα ακόμα τέτοια. Καμία εποχή δεν έχει οργανώσει τόσους διαλόγους όσους η δική μας. Είναι μια έμμεση ομολογία πόσο δύσκολο το βρίσκει να συνεννοηθεί. Συχνά οι διάλογοι έχουν σκοπό να προβάλουν πανηγυρικά οι ομιλητές τις ιδεολογικές τους θέσεις, χωρίς καμιά διάθεση να διαφωτιστούν ή να τις ελέγξουν. Διάλογοι διαφημιστικοί δογμάτων, προορισμένοι να πείσουν εκείνους που δεν χρειάζεται να πειστούν, τους οπαδούς τους, σκληραίνουν παρά που απαλύνουν το διάχυτο κλίμα της διαφωνίας. Ο κόσμος μας εμφανίζεται γεμάτος καλή θέληση κι αδυναμία να ομονοήσει. […]

    Ο διάλογος είναι μια ειρηνική προστριβή, συμφωνημένα πλαισιωμένη, περιορισμένη από μερικούς κανόνες, καθώς μια αθλοπαιδιά. Αν παραβώ τους κανόνες του ποδοσφαίρου, αυτό που θα διεξαχθεί στο γήπεδο δεν θα είναι μια ποδοσφαιρική συνάντηση, θα είναι συμφυρμός και συμπλοκή άμορφη, πρωτόγονη, χωρίς το ενδιαφέρον της αθλοπαιδιάς.

[Άγγελος Τερζάκης, Κρίση κι έλεγχος της εποχή μας] (διασκευή)