Wednesday 23 August 2023

Ο Ιουστινιανός και το έργο του (σελ.16-18)

 

Ο ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ (σελ.16-18)

1.  Πότε βασίλεψε ο Ιουστινιανός Α΄ και ποιες 3 λέξεις συνοψίζουν το πολιτικό του πρόγραμμα;


 2.      -Ποια ήταν η σύζυγος του Ιουστινιανού και πώς χαρακτηρίζεται;

 


-Τι ήταν οι δήμοι στο Βυζάντιο, ποια σωματεία υπήρχαν και τι είδουν εξουσία κατείχαν;

-Τι ήταν η Στάση του Νίκα, πότε έγινε και πώς την αντιμετώπισε ο αυτοκράτορας; Ποια ήταν η τύχη των δήμων μετά από αυτήν την επανάσταση;

3. Στην εσωτερική του πολιτική τα προνόμια ποιας μερίδας πολιτών προσπάθησε να περιορίσει ο Ιουστινιανός; Ποιους ευνόησε και γιατί;

 

4.      -Ποια θρησκεία και ποιο δόγμα επιχείρησε να επιβάλλει ο Ιουστινιανός και μέχρι πού;

 

         -Ποια ήταν η στάση του απέναντι στις αιρέσεις και ποια απέναντι στην αρχαία θρησκεία; 

          Ποιο γεγονός είναι χαρακτηριστικό αυτής της στάσης του;

 

5. Για ποιους 2 λόγους ο Ιουστινιανός προχώρησε στην αναθεώρηση και κωδικοποίηση του Ρωμαϊκού Δικαίου;

 

6.     -Να αναφέρετε τα βασικά νομοθετικά έργα που εκδόθηκαν επί του Ιουστινιανού εξηγώντας τι είναι το καθένα.

           -Τι ήταν οι Νεαρές, πότε γράφτηκαν, σε ποια γλώσσα και για ποιο λόγο σε αυτή τη γλώσσα;

           -Γιατί το Ιουστινιάνιο Δίκαιο έχει πολύ μεγάλη σημασία και για τη σύγχρονη εποχή μας;

 

7.  Ποιος ήταν ο στόχος του αυτοκράτορα Ιουστινιανού στην εξωτερική πολιτική;

 

8. Ποια ήταν τα αποτελέσματά του απέναντι στους Βανδάλους, τους Οστρογότθους και τους Βησιγότθους;

 

9.  Ποιος απείλησε σοβαρά το Βυζάντιο από τα ανατολικά σύνορα και τελικά πώς διαχειρίστηκε αυτό το πρόβλημα  ο Ιουστινιανός;

 

10. Με ποιους δύο τρόπους προσπάθησε ο Ιουστινιανός να διασφαλίσει τα βόρεια σύνορα της βυζαντινής αυτοκρατορίας; Είχε επιτυχία σε αυτή του την προσπάθεια;

 

11.  -Ποια είναι η κριτική των συγγραφέων του βιβλίου μας για την εξωτερική πολιτική του Ιουστινιανού;

 

            -Ποιες ήταν οι συνέπειες των πολέμων του Ιουστινιανού σε Δύση και Ανατολή;

             (4 συνέπειες)

 



 

12.  Πώς χαρακτηρίζεται το οικοδομικό πρόγραμμα του Ιουστινιανού; Για ποιους τομείς του κράτους έκτισε κτίρια και τι είδους ήταν αυτά; Τα περισσότερα σώθηκαν έως σήμερα;

 

13.  Ποιο είναι το λαμπρότερο κτίσμα της βυζαντινής τέχνης, σε τι αρχιτεκτονικο ρυθμό ήταν χτισμένη και από τον συνδυασμό ποιων ρυθμών προέκυψε αυτό το νέο είδος;

 

14.  Ποιοι ήταν οι αρχιτέκτονες του ναού της Αγίας Σοφίας, πότε κατασκευάστηκε; Περιγράψτε το κτίριο και τον τρούλο.

 

15.  Ο βυζαντινός ιστορικός Προκόπιος τονίζει δύο στοιχεία της Αγίας Σοφίας. Ποια είναι αυτά; Πόσες εκκλησίες είχε κτίσει ο Ιουστινιανός συνολικά στην Κωνσταντινούπολη και πόσες σώθηκαν έως σήμερα;

 

                                          Ερωτήσεις: Καραμπάση Μαρία                                                                                               

 Πρόσθετο υλικό  για επεξεργασία στην τάξη

Παραθέματα για την Αγία Σοφία

1.Ερώτηση (συνδυαστική παραθέματος και σχολικού βιβλίου)

Με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις και αντλώντας στοιχεία από το παρακάτω παράθεμα, να καταγράψετε πότε χτίστηκε η Αγία Σοφία, ποιος είναι ο αρχιτεκτονικός της ρυθμός, ποιοι ήταν οι αρχιτέκτονες που την κατασκεύασαν και γιατί επιλέχθησαν οι συγκεκριμένοι από τον αυτοκράτορα Ιουστινιανό;

Oι αρχιτέκτονες της Aγίας Σοφίας

"O βασιλιάς (σσ. ο Iουστινιανός) λοιπόν, χωρίς να υπολογίσει καθόλου τις τεράστιες δαπάνες με θέρμη στράφηκε προς την οικοδόμηση και κάλεσε όλους τους αρχιτέκτονες από όλη τη χώρα. Συνεργός στο ζήλο του βασιλιά ήταν ο Aνθέμιος από τις Tράλλεις, ο πιο διάσημος για τις γνώσεις του στην επιστήμη, τη λεγομένη μηχανική, όχι μόνο από τους σύγχρονούς του όλους, αλλά και από εκείνους που είχαν ζήσει πολύ πριν από αυτόν. Aυτός συντόνιζε τις εργασίες των τεχνιτών και τροποποιούσε τα σχέδια του έργου. Συνεργάτης του ήταν ένας άλλος μηχανικός, ο Iσίδωρος από τη Mίλητο, συνετός και κατάλληλος να υπηρετεί τον βασιλιά. ΄Hταν ίσως και τούτο απόδειξη της τιμής του Θεού προς το βασιλιά, να φέρει δηλαδή κοντά του ανθρώπους που επρόκειτο να αναδειχθούν οι πιο κατάλληλοι για τα έργα που θα πραγματοποιούσε.

Προκοπίου, Περί κτισμάτων,
Bιβλιοθήκη των Eλλήνων, Aθήνα 1996, κεφ. A'. α'., 26, 31-33 (μετάφραση Σ. Kοκκίνου-Mαντά, Απ. Τζαφερόπουλος).

2. Ερώτηση (συνδυαστική παραθέματος και σχολικού βιβλίου)

Με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις και αντλώντας στοιχεία από το παρακάτω παράθεμα, να καταγράψετε ποια εντύπωση δίνει ο τρούλος της Αγίας Σοφίας σύμφωνα με τον βυζαντινό ιστορικό Προκόπιο, ποια στοιχεία του ναού εξαίρει (=τονίζει) αυτός και τι αίσθημα δημιουργεί η Αγία Σοφία στον άνθρωπο, όταν εισέρχεται σε αυτήν, σύμφωνα με τον ίδιο ιστορικό;

 

O ιστορικός Προκόπιος για τη μεγάλη Εκκλησία των Βυζαντινών, την Αγία Σοφία

΄Όταν κάποιος έρχεται στο ιερό, για να προσευχηθεί, συνειδητοποιεί αμέσως ότι το έργο τούτο δεν έγινε τόσο τέλειο ούτε από τη δύναμη ούτε από την τέχνη των ανθρώπων, αλλά από θεϊκή επενέργεια.
O νους του μετουσιώνεται και κατευθύνεται προς το Θεό και νομίζει ότι ο Θεός δεν είναι μακριά, αλλά ότι έχει τρυπώσει, χωρίς να γίνει αντιληπτός, ανάμεσα σε εκείνους που ο ίδιος διάλεξε. Kαι αυτό δεν συμβαίνει μόνο σε εκείνον που επισκέπτεται για πρώτη φορά το ναό, αλλά ασταμάτητα στον καθένα η ίδια εντύπωση προκαλείται, σα να είναι η πρώτη φορά που αντικρύζει αυτό το θέαμα".

Προκοπίου, Περί κτισμάτων, Bιβλιοθήκη των Eλλήνων, Aθήνα 1996, κεφ. A'. 61, 45 (μετάφραση Σ. Kοκκίνου-Mαντά).

                                                                              Ερωτήσεις: Καραμπάση Μαρία

Sunday 20 August 2023

Ο Ηράκλειος και η δυναστεία του (610-717):Εσωτερική μεταρρύθμιση και αγώνας επιβίωσης (σελ.19-21)

 

Ο ΗΡΑΚΛΕΙΟΣ ΚΑΙ Η ΔΥΝΑΣΤΕΙΑ ΤΟΥ (610-717)

ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ ΚΑΙ ΑΓΩΝΑΣ ΕΠΙΒΙΩΣΗΣ (σελ.19-21)

 

1.      Ποιες αιτίες είχε  η κρίση που παρουσιάστηκε στο δεύτερο μισό του 6ου αι.και στις αρχές του 7ου και ποια ήταν τα αποτελέσματά της;

 

2.      Ποιοι απειλούσαν την αυτοκρατορία τα πρώτα χρόνια της βασιλείας του Ηρακλείου;

 

3.      Με ποιους δύο τρόπους προσπάθησε να αποφύγει την καταστροφή ο Ηράκλειος και η δυναστεία του;

 

4.      Ο Ηράκλειος είχε κάποιο άλλο άτομο στην ηγεσία του στρατού του; Ποιος τον βοήθησε οικονομικά, με ποιον τρόπο και εναντίον ποιων εχθρών κυρίως; Σε ποια μάχη τους νίκησε και τι πέτυχε γενικά στην Εγγύς Ανατολή;

 

5.      Πότε είχε δεχτεί η Κωνσταντινούπολη τριπλή επίθεση, από ποιους λαούς; Ποιον ύμνο συνέθεσαν τότε οι Βυζαντινοί; Ποιο ήταν το αποτέλεσμα;

 

6.      Tι χαρακτήρα είχαν οι εκστρατείες του Ηρακλείου εναντίον των Περσών και ποιο γεγονός είχε προκαλέσει την αυταπάρνηση και τον ζήλο των στρατιωτών;

 

7.      Στα χρόνια των διαδόχων του Ηρακλείου καθιερώθηκε το σύστημα των θεμάτων. Πού και πότε συνέβη αυτό; Τι ήταν τα θέματα στο Βυζάντιο;

 

8.      Τι ήταν τα στρατιωτόπια; Τι συντηρούσαν οι στρατιώτες-αγρότες με τα έσοδα από τα στρατιωτόπια; Γενικά πώς λειτούργησαν οι θεματικοί στρατοί;

 

9.      Ποιος διέθετε την ανώτατη εξουσία στο θέμα και τι είδους εξουσία ήταν αυτή;

 

10.  Ο θεσμός των θεμάτων περιοριζόταν μόνο στην Ανατολή;

 

11.  Τι σημαίνει κυρίως ο εξελληνισμός της κρατικής διοίκησης και ποιος τίτλος είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα; Ποια μετάβαση (=πέρασμα) πραγματοποιείται με τον εξελληνισμό του βυζαντινού κράτους;

                                                            

 

Ερώτηση παραθέματος:

Σύμφωνα με το παρακάτω παράθεμα, να απαντήσετε για ποιους λόγους καθιερώθηκε ο θεσμός των θεμάτων.

Η γένεση των θεμάτων και η καθιέρωση της Ελληνικής

Επειδή η επικράτεια του Ρωμαϊκού Κράτους περιορίστηκε και ακρωτηριάστηκε τόσο στην Ανατολή όσο και στη Δύση από τον καιρό του Λίβυου Ηρακλείου (610-641), οι αυτοκράτορες που τον διαδέχτηκαν, επειδή δεν ήξεραν πού και πώς να ασκήσουν την εξουσία τους, υποδιαίρεσαν σε μικρά τμήματα τη διοίκησή τους και τα μεγάλα στρατιωτικά σώματα (τάγματα), εγκαταλείποντας τα προγονικά τους Λατινικά και υιοθετώντας τα Ελληνικά.

Κωνσταντίνος Πορφυρογέννητος, Περί θεμάτων, εκδ. Α. Perfusl, Πόλη του Βανκανού
1952, 60.


             

                                                                                                                                                                           

                                                                                                    Καραμπάση Μ.